JUBILEUSZ 100.LECIA LICEUM - OKRES MIĘDZYWOJENNY

W sprawozdaniu Dyrekcji Państwowego Gimnazjum w Rawiczu od przejęcia Zakładu przez Państwo Polskie w r.1920 do końca roku szkolnego 1928/29, opracowanym przez pierwszego dyrektora Pana Stanisława Sutkowskiego, czytamy:  

 „najważniejszym zdarzeniem w historii zakładu, które po wszystkie czasy jego istnienia głęboko się zapisze w pamięci Polaków, jest rok 1920, „polski rok” można by go nazwać. Stanowi on erę historii zakładu, od której liczy się otwarcie, istnienie gimnazjum polskiego”

Łucja Dera
Dyrektor

 

ZAPRASZAMY DO WSPOMNIEŃ!  

OKRES MIĘDZYWOJENNY

Początki rawickiej szkoły średniej, której tradycje kontynuuje I Liceum Ogólnokształcące im. Jarosława Dąbrowskiego, sięgają narodzin II Rzeczypospolitej. Co prawda Rawicz nie został zdobyty  przez powstańców wielkopolskich, ale na mocy traktatu wersalskiego z 28 czerwca 1919 r. został przyznany odrodzonemu państwu polskiemu. Po ratyfikacji tego dokumentu przez władze Republiki Weimarskiej (tak  wówczas brzmiała oficjalna nazwa Niemiec) został przejęty przez polskie władze. Uroczystość włączenia Rawicza do Polski nastąpiła 17 stycznia 1920 r., a już 15 kwietnia tego roku, na bazie niemieckiego gimnazjum powstaje szkoła polska.

BUDYNEK GIMNAZJUM W OKRESIE MIĘDZYWOJENNYM
(OBECNIE SZKOŁA PODSTAWOWA NR 3)

BUDYNEK I LO DAWNIEJ 

BUDYNEK I LO OBECNIE

Pierwszym dyrektorem placówki został Stanisław Sutkowski, którego głównym zadaniem było nadanie szkole w pełni polskiego charakteru, co było zadaniem bardzo trudnym, ponieważ nauczyciele byli wyłącznie narodowości niemieckiej.

Zaledwie w ciągu kilku miesięcy dyrektor doprowadził do zatrudnienia wyłącznie polskich nauczycieli. Uroczysta pierwsza inauguracja roku szkolnego w „polskim” Państwowym Gimnazjum w Rawiczu odbyła się we wrześniu 1920 r. Nauka trwała w nim osiem lat, a korzystać z niej mogli tylko chłopcy, w związku z czym, w celu zapewnienia edukacji na etapie średnim dziewczętom, w latach 1923-1926 prowadzone były przez pedagogów z gimnazjum  i Seminarium Nauczycielskiego w Rawiczu prywatne gimnazjalne kursy dla dziewcząt. Niestety, pomimo że czesne za naukę nie było wygórowane, nie wszystkich rodziców było stać na kształcenie swoich córek, dlatego szkołę zamknięto. Część gimnazjalistek otrzymała wówczas nadzwyczajną zgodę od Kuratorium Okręgu Szkolnego Poznańskiego na uczęszczanie do męskiego gimnazjum w Rawiczu, ale na  przyjmowanie do szkoły nowych uczennic władze oświatowe nie wyraziły zgody. Nie zniechęciło to jednak rawickiej społeczności, która w maju 1929 r. skierowała do KOSP specjalne pismo w sprawie koedukacji w rawickim gimnazjum. Jego efektem  było zawarcie umowy między władzami oświatowymi a gminą Rawicz, na mocy której z dniem 1 września 1930 r. podwoje, męskiego do tej pory gimnazjum rawickiego (Państwowego Gimnazjum w Rawiczu), zostały otwarte dla dziewcząt. W wyniku głębokiej reformy oświaty, przeprowadzonej przez ministra Janusza Jędrzejewicza od 1932 r., rozpoczął się proces organizowania (Państwowego Liceum i Gimnazjum w Rawiczu) nowego typu szkoły średniej  złożonej z czteroletniego gimnazjum i dwuletniego liceum. Objął on również placówkę w Rawiczu.  W okresie międzywojennym funkcję dyrektora pełnili kolejno: Stanisław Sutkowski,  Marcin Gołąb, i Tomasz Maślak. Szkoła mieściła się w obecnym budynku Szkoły Podstawowej nr 3.

 STANISŁAW SUTKOWSKI
DYREKTOR W LATACH 1920 - 1929 
(fot.arch. Pana Andrzeja Grafika)

MARCIN GOŁĄB
DYREKTOR W LATACH 1929 - 1935
(fot.arch. Pana Andrzeja Grafika)

TOMASZ MAŚLAK
DYREKTOR W LATACH 1935-1954
(fot.arch. Pana Macieja Formanowicza)

 Funkcjonowanie rawickiego gimnazjum i liceum nie ograniczało się wyłącznie do edukacji. Bardzo ważną rolę odgrywało w niej wychowanie w duchu patriotycznym i kultura fizyczna. Realizowano je m.in. w ramach działalności drużyny harcerskiej, którą założył prof. Wincenty Gulewicz, a po jego śmierci prowadził phm K. Fabiś oraz drużyny sportowej „Sagitta” prowadzonej przez prof. Kazimierza Ceperskiego. „Sagitta”, jako Szkolny Klub Sportowy, funkcjonuje do dnia dzisiejszego. 

W dwudziestoleciu międzywojennym rawickie gimnazjum i liceum ukończyło 294 absolwentów. Nie jest to liczba wysoka, ale należy pamiętać, że w II RP szkoły ogólnokształcące były elitarne, ponadto  w Rawiczu istniały jeszcze dwie szkoły średnie: Seminarium Nauczycielskie, które miało swoją siedzibę w obecnym budynku ILO oraz znany w całym kraju Korpus Kadetów nr 3 (od 1936 roku Korpus Kadetów nr 2).

 1932 R. MATURZYŚCI GIMNAZJUM PAŃSTWOWEGO W RAWICZU 

 

 1937 R. KLASA 5  GIMNAZJUM PAŃSTWOWEGO W RAWICZU

  

 ZAJĘCIA W PRACOWNI SZKOLNEJ

 Wybuch II wojny światowej brutalnie przerwał ciągłość polskiego szkolnictwa. Rawicz z całą Wielkopolską włączony został do III Rzeszy, której władze zlikwidowały nie tylko polskie szkoły, ale również wszelki instytucje kultury i nauki. Rozpoczęło się prześladowanie polskich elit intelektualnych, w tym nauczycieli oraz tworzenie niemieckich szkół, których celem było wyedukowanie na poziomie podstawowym polskich uczniów, aby stanowili zaplecze taniej siły roboczej dla Niemiec. Pomimo bardzo trudnych warunków i niebezpieczeństw  młodzież uczyła się konspiracyjnie, często poprzez samokształcenie. Poświadczają to m.in. wspomnienia Franciszka Majchrzaka, który w 1939 r. ukończył IV klasę Państwowego Gimnazjum w Rawiczu. Po wybuchu wojny, zgodnie z niemieckim prawem, nie mógł kształcić się dalej, tylko musiał pójść do pracy. Mimo to Franciszek Majchrzak jednak zadbał o swoją edukację. Razem z kolegami, korzystając z pomocy Ludwika Matysiaka – woźnego szkoły, zdołał wynieść z biblioteki szkolnej sporą ilość książek, która stała się dla nich podstawowym źródłem wiedzy i rozwoju intelektualnego. Ponadto Franciszek Majchrzak zabezpieczył i ukrywał przez cały okres okupacji otrzymany od Ludwika Matysiaka sztandar szkoły. Drzewiec schował na strychu domu, w którym mieszkał, natomiast płat początkowo schował w domowej bieliźniarce, później, za zgodą niemieckiego proboszcza, umieścił w zakrystii kościoła.

SZTANDAR  GIMNNAZJUM PAŃSTWOWEGO W RAWICZU
(Sztandar znajduje się w zbiorach Muzeum Ziemi Rawickiej)

Opracowała:
Iwona Guzikowska
Nauczycielka historii

 

KADRA PEDAGOGICZNA OKRESU MIĘDZYWOJENNEGO:

Opracowała:
Łucja Dera
Dyrektor

PROFESOROWIE I ABSOLWENCI, KTÓRZY ZGINĘLI W OKRESIE WOJNY I OKUPACJI:

NAUCZYCIELE:

prof. Drzewiecki Jan, nauczyciel matematyki, chemii i śpiewu,
aresztowany ok.18 października 1939 r. i wywieziony do KL Hochen - Rudau, gdzie został zamordowany. Data śmierci nieznana.

prof. Wunsche Józef, nauczyciel języka polskiego,
zginął 23 września 1940 r. w KL Mauthausen.

ks. Falkowski Wiktor prefekt,
aresztowany 30 października 1941 r., zginął 26 czerwca 1942 r. w KL Dachau

ks. Juszczak Stanisław Kostka prefekt,
aresztowany 6 października 1941 r., zamordowany 1 listopada 1942 r. w KL Dachau.

ks. Węcławski Ignacy prefekt,
kapelan WP podczas działań wojennych we wrześniu 1939 r. został ciężko ranny i zmarł 30 stycznia 1940 r. w szpitalu w Skierniewicach.

ABSOLWENCI:

Zbrodnia katyńska. Zginęli wiosną 1940:

ppor. Dzuś Mieczysław lekarz,
więziony w obozie w Starobielsku, zamordowany w Charkowie.
ABSOLWENT 1932 R.

por. Gołąb Tadeusz Marcin narciarz, turysta wysokogórski,
więziony w obozie w Kozielsku, zamordowany w Katyniu.
ABSOLWENT 1932 R.

kapitan Kosiba Marian lekarz,
więziony w obozie w Starobielsku, zamordowany w Charkowie.
ABSOLWENT 1927 R.

Zginęli w obozach zagłady:

ks. Czwojdziński Leon,
aresztowany 20 kwietnia 1940 r. i uwięziony w Forcie VII w Poznaniu, następnie w KL Dachau, KL Gusen i ponownie w KL Dachau. Zmarł 11 sierpnia 1942 r.
ABSOLWENT 1925 R.

ks. Hądzlik Antoni,
aresztowany /brak daty/ uwięziony w KL Dachau, zmarł 20 sierpnia 1942 r.
ABSOLWENT 1933 R.

ks. Heyducki Czesław,
aresztowany wiosną 1940 r. i uwięziony w Forcie VII w Poznaniu, osadzony w obozach KL Dachau, KL Gusen ponownie KL Dachau, zwolniony i przewieziony do Fortu VII w Poznaniu, zwolniony i wysiedlony do GG. Zmarł 17 stycznia 1942 r. w Nowym Sączu.

ABSOLWENT 1925 R. 

ks. Marciniak Franciszek,
aresztowany 6 października 1941 r., przetrzymywany w obozie przejściowym w Konstantynowie k/Łodzi, 30 października 1941 r. przewieziony do  KL Dachau, gdzie całkowicie wyczerpany zmarł 29 stycznia 1943 r. 
ABSOLWENT 1933 R.

Zginęli w wojnie obronnej we wrześniu 1939 r. nad Bzurą:

ppor. Bazylewicz Stanisław
zginął 12 września 1939 r.
ABSOLWENT 1932 R. 

ppor. Adamski Stefan
ABSOLWENT 1934 R. 

ppor. Orlicki Feliks
zginął 16 września 1939 r.
ABSOLWENT 1934 R. 

ppor. Nieborak Witold 
zginął 13 września 1939 r.
ABSOLWENT 1930 R. 

Żołnierz września 1939 r. i Powstania Warszawskiego:

ppor. rezerwy piechoty Janusz Antoszewski pseud. "Antoś",
uczestnik wojny obronnej 1939 r., w konspiracji od 1940 r., następnie w ZWZ- AK, w Powstaniu Warszawskim. Poległ  przy ul. Chełmskiej róg Stępińskiej 15 września 1944 r.
ABSOLWENT 1936 R.

Ofiara rzezi na Woli w czasie Powstania Warszawskiego:

dr Durczewski Zdzisław archeolog,
w czasie Powstania Warszawskiego został 5 sierpnia 1944 r. wyrzucony z mieszkania na Woli w Warszawie i rozstrzelany.
ABSOLWENT 1926 R.

CZEŚĆ ICH PAMIĘCI!!!

Opracował:
Andrzej Grafik