ZIELONA PLANETA – STAWIAMY NA EKOLOGIĘ!
W dobie coraz większych problemów z zanieczyszczeniem środowiska, ociepleniem klimatu i klęskami żywiołowymi ważną rolą szkoły jest kształtowanie wśród młodzieży postaw proekologicznych.
Uczniowie liceum to młodzi ludzie w wieku 17-19 lat, którzy są zdolni do wykonywania skomplikowanych czynności intelektualnych, takich jak, między innymi, analiza procesów i zjawisk, wnioskowanie czy też dobieranie odpowiednich argumentów na rzecz określonego stanowiska. Przedmiotów ekologia i przyroda nie da się realizować metodami podawczymi, „od tablicy”, nauczyciele muszą mieć czas na obserwacje i zajęcia w terenie wraz z uczniami.
W I LO w Rawiczu uczniowie podejmują wiele akcji propagujących ideę walki o zachowanie w jak najlepszej kondycji środowiska naturalnego.
Ich zadania to kontynuacja działań które, były realizowane do 2012 roku w ramach szkolnego koła „Ligi Ochrony Przyrody”. Zarówno wtedy, jaki i obecnie, uczniowie działają w różny sposób na rzecz ochrony środowiska: wystawy, happeningi, konkursy i opracowania dotyczące najbliższej okolicy.
Na przestrzeni ostatnich kilkunastu lat uczniowie brali udział w projektach i przedsięwzięciach proekologicznych, między innymi „Parki i ogrody oczami młodzieży”. Grupa uczniowska, pracując metodą projektu, przygotowała przewodnik po rawickich plantach. Zawiera on opis historii plant, ich walorów przyrodniczych oraz ścieżkę dydaktyczną wyznaczoną przez uczniów i udokumentowaną zdjęciami. Opracowany przewodnik jest częścią publikacji książkowej dla bibliotek szkolnych, nauczycieli oraz miejscowych urzędów wydanej przez Ośrodek Działań Ekologicznych “Źródło”. Celem udziału w tym projekcie było zmotywowanie uczniów do aktywnych działań na rzecz środowiska lokalnego i zwrócenie uwagi na walory przyrodniczo-historyczne własnej miejscowości.
Ważnym elementem poszerzenia wiedzy ekologicznej są wycieczki i wyjścia edukacyjne. Dla uczniów klas biologiczno-chemicznych organizowano wyjazdy do ośrodków naukowo-badawczych oraz ogrodów zoologicznych i botanicznych. Realizowane tam zajęcia dotyczą m. in. problematyki gatunków roślin i zwierząt chronionych i zagrożonych wyginięciem w Polsce i na świecie.
WYCIECZKA DO OGRODU BOTANICZNEGO
WROCŁAW, CZERWIEC 2007 R.
ZAJĘCIA W MUZEUM ANTROPOLOGII
WROCŁAW 2012 R.
ZAJĘCIA NA WYDZIALE BIOTECHNOLOGII UNIWERSYTETU PRZYRODNICZEGO
WROCŁAW 2015 R.
DOLNOŚLĄSKI FESTIWAL NAUKI
WROCŁAW, WRZESIEŃ 2016 R.
Atrakcyjną formą dla uczniów są wyjazdy do „Centrum Edukacji Ekologicznej Leśnego Kompleksu Promocyjnego Lasy Doliny Baryczy”, podczas których uczestniczą w zajęciach terenowych.
ZAJĘCIA W CENTRUM EDUKACJI EKOLOGICZNEJ
ŻMIGRÓD, PAŹDZIERNIK 2016 R.
CENTRUM EDUKACJI EKOLOGICZNEJ
ŻMIGRÓD, PAŹDZIERNIK 2017 R.
Inne metody realizacji to zajęcia warsztatowe dla uczniów i nauczycieli podczas Ogólnopolskiego Forum Edukacji Ekologicznej EKO MEDIA FORUM w Poznaniu – „Mamy jeden świat”. W ramach warsztatów zaprezentowano przegląd współczesnych metod dydaktycznych w edukacji ekologicznej oraz sposoby realizacji wybranych scenariuszy i pomysłów. Efektem było m. in. przeprowadzenie zajęć warsztatowych pt. „Sąd nad człowiekiem” w aspekcie antropogenizacji środowiska.
Duże zainteresowanie wzbudzały wycieczki rowerowe do Stacji Uzdatniania Wody w Załęczu. Odbywały się one w latach 2014-2017 w ramach realizacji wewnątrzszkolnego projektu pt. „Woda znaczy życie”. W laboratorium Stacji uczniowie klas biologiczno-chemicznych poznawali metody badania i oznaczenia fizyko-chemicznych parametrów wody dostarczanej do naszych kranów. Następnie sami sprawdzali niektóre jej wskaźniki, np. mętność, zawartość żelaza i manganu. Dowiedzieli się na czym polega proces uzdatniania wody surowej czyli pobieranej ze studni głębinowych i uczestniczyli w wykonywaniu badań obejmujących etapy procesu jej uzdatniania. Obejrzeli urządzenia zakładu i poznali ciekawostki z ponad stuletniej historii rawickich wodociągów. Dla uczniów najciekawsze było to, że mogli nie tylko dopytać o jakość, ale przede wszystkim samodzielnie sprawdzić i przekonać się o bardzo dobrej jakości rawickiej wody.
WYCIECZKA DO STACJI UZDATNIANIA WODY
ZAŁĘCZE, CZERWIEC 2015 R.
Systematycznie, co roku, uczniowie I LO włączają się w akcje Polskiej Akcji Humanitarnej promującej działania na rzecz dostępu do wody pitnej.
W marcu, w ramach obchodzonego Światowego Dnia Wody, uczniowie klasy o profilu biologiczno-chemicznym organizują spotkania w auli szkoły i omawiają problemy braku dostępu do wody i właściwych warunków sanitarnych w krajach dotkniętych kryzysami humanitarnymi.
Społeczność szkolna włącza się w akcję PAH – „Studnia dla Południa”, poprzez zakup różnego rodzaju gadżetów, np. silikonowych opasek na rękę z logo PAH, które promują postawę niesienia pomocy innym, a dochodem z ich sprzedaży wspierają pomoc humanitarną Polskiej Akcji Humanitarnej.
W celu poszerzenia i pogłębienia wiedzy duża liczba uczniów bierze udział w konkursach i olimpiadach, np.: Olimpiadzie Wiedzy Ekologicznej, „Olimpiadzie Promocji Zdrowego Stylu Życia” PCK, Szkolnych Konkursach Fotograficznych , m. in.: „Lasy dla ludzi”, ”Przyroda w obiektywie”, „Woda w moim obiektywie” i Wojewódzkim Konkursie Wiedzy o Odnawialnych Źródłach Energii.
Uczniowie, biorący udział w Olimpiadzie Biologicznej, pisali prace badawcze dotyczące ich najbliższego środowiska, np.: „Negatywny wpływ ruchu miejskiego na rozwój roślin na przykładzie plant rawickich”, „Badanie zanieczyszczenia powietrza metodą lichenoindykacji w Rawiczu i okolicach”.
OLIMPIADA BIOLOGICZA
POZNAŃ 2011 R.
OLIMPIADA PROMOCJI ZDROWEGO STYLU ŻYCIA
POZNAŃ, STYCZEŃ 2015 R.
KONKURS PRZYRODNICZY SALAMANDRA
POZNAŃ, MARZEC 2017 R.
OLIMPIADA MEDYCZNA
POZNAŃ, CZERWIEC 2018 R.
Ważnym celem edukacyjnym jest uczestnictwo w działaniach ochronnych i zapobiegawczych dewastacji środowiska, poznanie sposobów ochrony abiotycznej elementów środowiska i podejmowanie działań na rzecz ochrony środowiska. Od 2012 roku organizowano na terenie szkoły zbiórkę makulatury (zyski z jej sprzedaży przeznaczone były na zakup papieru ksero na potrzeby dydaktyczne) oraz baterii i elektrośmieci. W celu zwrócenia uwagi społeczności szkolnej na możliwość wykorzystania różnego typu odpadów zorganizowano wystawę prac uczniów dotyczącą możliwości recyklingu, pt. ,, Zrób coś z niczego”.
Uczniowie szkoły biorą też udział w ogólnopolskich akcjach na rzecz ochrony środowiska naturalnego. Jednym z takich działań był udział w Kampanii Komisji Europejskiej „Ty też masz wpływ na zmiany klimatu” organizowanej przez Komisję Europejską w Brukseli. W programie uczestniczyli uczniowie klas I i II o profilu biologiczno-chemicznym. W ramach kampanii na lekcjach omawiany był problem zmiany klimatu oraz rola, jaką każdy człowiek może odegrać w zminimalizowaniu niekorzystnych zmian klimatycznych. Uczniowie indywidualnie podejmowali i podpisywali zobowiązania do działań i drobnych zmian w codziennym życiu na rzecz zmniejszenia emisji dwutlenku węgla. Działania były podzielone na pięć kategorii: oszczędzaj, wyłączaj, odzyskuj, wybierz właściwy środek transportu. Zestawienie zbiorowych wyników przesłano do Komisji Europejskiej ds. Ochrony Środowiska w Brukseli. Efektem było osobiste zaangażowanie uczniów w działania na rzecz środowiska poprzez zwiększenie świadomości i podjęcie praktycznych działań.
Podejmowane są również działania skierowane do społeczności szkolnej oraz mieszkańców Rawicza zwracające uwagę na problem palenia śmieci w paleniskach domowych. Od roku szkolnego 2008/2009 organizowany jest „Dzień Czystego Powietrza”, stanowiący połączenie dwóch akcji prowadzonych w listopadzie w całej Polsce: Kampanii „Kochasz dzieci, nie pal śmieci” we współpracy z Fundacją Ekologiczną ARKA i Światowego Dnia Bez Papierosa. W kolejnych latach uczniowie mieli różne pomysły na sposób zorganizowania tego dnia. Najczęściej głównym punktem były spotkania w auli szkoły, w której uczniowie mówili m. in. o wpływie wielu toksycznych substancji powstających podczas spalania śmieci oraz o kancerogennym działaniu związków zawartych w papierosach. Prezentowali filmy dotyczące tematyki kampanii oraz części artystyczne, np. występowali z piosenkami własnego autorstwa. Na samodzielnie przygotowanych ulotkach, które rozdawano w szkole, wśród rodzin i znajomych pojawił się apel „Przestańcie nas truć!” Była to lekcja jak w najprostszy sposób dotrzeć z informacją do lokalnej społeczności i bronić własnego stanowiska w trakcie rozmów z osobami o odmiennych poglądach.
W każdym roku szkolnym organizowanych jest szereg akcji informacyjnych o charakterze ekologicznym, jedną z nich jest szkolny „Dzień Ekologa”, który co roku przyjmuje inną formę, np. w już w 2007 odbywał się pod hasłem „Nie daj się zafoliować” i zwracał uwagę na ten tak aktualny współcześnie problem. Uczniowie przygotowali prezentację multimedialną „Tworzywa sztuczne i ich funkcjonowanie w środowisku”. Spotkanie miało formę konferencji, w której oprócz uczniów i nauczycieli I LO uczestniczyli uczniowie i nauczyciele rawickich gimnazjów. Dało to możliwość publicznych wypowiedzi, wykształcenia odpowiedniej postawy wobec środowiska i możliwość prezentacji własnych poglądów. Ożywiona dyskusja merytoryczna świadczyła o tym, że poruszana problematyka nie jest obca młodzieży. Na zakończenie spotkania uczniowie rozdawali materiałowe torby wielokrotnego użytku , które miały zachęcić do częstego z nich korzystania zamiast, plastikowych woreczków. W części artystycznej przedstawili różne postawy społeczeństwa wobec problemu ochrony środowiska.
W kolejnych latach, we wrześniu, grupa uczniów z klas biologiczno-chemicznych aktywnie włącza się do udziału w międzynarodowej kampanii „Sprzątanie Świata”. Stałym obszarem działań był i jest podmiejski lasek – pozornie czysty, jednak, gdy uczniowie wyposażeni w worki i rękawiczki przystępują do działania, okazuje się, że nie trudno jest tam znaleźć śmieci i uzbierać pokaźny ich stos. Biorąc udział w akcji uczniowie uświadamiają sobie, że niestety to co powinno być chronione, jest niszczone i zaśmiecane. Swoim zaangażowaniem udawadniają, że nie jest im obce w jakim świecie żyją i starają się o ten świat zadbać, chociażby tylko w swojej okolicy.
AKCJA "SPRZĄTANIE ŚWIATA"
RAWICZ, WRZESIEŃ 2018 R.
Coroczną akcją jest obchodzony jesienią Dzień Drzewa. Odbywający się w ramach lekcji spacer po rawickich Plantach im. Jana Pawła II umożliwia uczniom poznanie ich drzewostanu. Symbolicznie w tym dniu uczniowie dosadzają drzewa i krzewy magnolii na zielonym ter
enie wokół szkoły.
OBCHODY "DNIA DRZEWA"
ROK SZKOLNY 2018/2019
Inną formą edukacji ekologicznej jest Światowy Dzień Ziemi. Pod opieką nauczycieli biologii i chemii uczniowie uczestniczą w interdyscyplinarnych zajęciach terenowych. Polegają one na samodzielnej ocenie stanu ekologicznego swojego najbliższego środowiska z wykorzystaniem podstawowych metod badawczych.
Na podstawie obserwacji uczniowie oceniali podmiejski teren Rawicza pod kątem estetyki, czystości krajobrazu, zapachu oraz stanu roślinności. Analizowali źródła zanieczyszczeń w naszej miejscowości, zastanawiali się, które z nich są najbardziej uciążliwe dla mieszkańców i dla środowiska. Do oceny stopnia zanieczyszczenia powietrza wykorzystali metodę obserwacji porostów nadrzewnych tzw. skalę porostową. Następnie mając podręczny zestaw do analizy wody przećwiczyli umiejętność szybkiej oceny stanu jakości wody na próbkach pobranych ze zbiornika znajdującego się na obrzeżach naszego miasta. Efekty obserwacji i wykonanych ćwiczeń udokumentowali w kartach pracy.
W latach szkolnych 2014/15 i 2015/16 szkoła uczestniczyła w projekcji AKADEMIA TALENTÓW PRZYRODNICZYCH - podwyższenie jakości kształcenia kompetencji naukowych i przyrodniczych w szkołach ponadgimnazjalnych w ramach przedmiotu "Ekologia Krajobrazu", realizowanego przez Instytut Środowiska Rolniczego i Leśnego Polskiej Akademii Nauk w Poznaniu. Realizację projektu zainaugurowano 21 marca 2013 r. w Poznaniu, podczas konferencji, na której zostały przedstawione propozycje projektów uczniowskich. Omówiono metodę projektu edukacyjnego w nauczaniu przedmiotu Ekologia Krajobrazu.
INTERDYSCYPLINARNE ZAJĘCIA W RAMACH PROJEKTU
AKADEMIA TALENTÓW PRZYRODNICZYCH
KWIECIEŃ 2014 R.
PROJET AKADEMIA TALENTÓW PRZRODNICZYCH
OBÓZ NAUKOWY
LIPIEC 2014 R.
PROJET AKADEMIA TALENTÓW PRZRODNICZYCH
OBÓZ NAUKOWY
LIPIEC 2014 R.
W ramach realizacji projektu szkoła otrzymała: tablicę interaktywną, rzutnik multimedialny, komputer przenośny oraz zestawy sprzętu i materiałów niezbędnych do realizacji projektów badawczych. Przez dwa kolejne lata w szkole realizowano innowacyjny przedmiot "Ekologia Krajobrazu”, dla klas pierwszych w wymiarze jednej godziny obowiązkowo i z oceną na świadectwie. Równolegle do zajęć obowiązkowych, odbywały się zajęcia pozalekcyjne dla ucznia zdolnego.
W ciągu dwóch lat, pod opieką nauczyciela biologii, uczniowie realizowali cztery projekty badawcze: „Co to znaczy, że rośliny wiążą energię?’, „Czy rozdrobnienie środowisk w krajobrazie jest korzystne dla różnorodności roślin?” i nauczyciela geografii: „Ryzyko powodziowe - co powinieneś wiedzieć”, „Zasoby wody na świecie”. Realizacja każdego z projektów konsultowana była z opiekunem merytorycznym z IŚRL PAN, natomiast zajęcia Ekologii Krajobrazu były monitorowane przez opiekuna dydaktycznego. Informacje nt. wydarzeń projektowych były na bieżąco aktualizowane na stronie www.ekologia-krajobrazu.pl.
W lipcu 2014 i 2015 roku uczniowie biorący udział w projekcie uczestniczyli w obozie naukowym w Ośrodku Edukacji Przyrodniczej w Chalinie na terenie Sierakowskiego Parku Krajobrazowego, zajęcia były prowadzone przez naukowców z Instytutu Środowiska Rolniczego i Leśnego Polskiej Akademii Nauk w Poznaniu. W ramach podsumowania projektu w szkole gościł dr hab. Krzysztof Kujawa profesor nadzwyczajny, pracownik IŚiL Polskiej Akademii Nauk w Poznaniu. Uczniowie klas o profilu biologiczno-chemicznym i matematyczno-geograficznym mieli możliwość wysłuchania dwóch wykładów. Temat pierwszy to „Wpływ elektrowni wiatrowych na ptaki”, w którym wykazał duże znaczenie potencjału energetycznego wiatru, ale z koniecznością uwzględnienia wpływu farm wiatrowych na zwierzęta. Zwrócił uwagę, że najważniejszy jest właściwy wybór lokalizacji turbin wiatrowych. Drugi poruszony problem: „Czy grozi nam milcząca wiosna?” - dotyczył zagrożeń awifauny ze strony rolnictwa i sposobów łagodzenia ich skutków. Profesor przybliżył młodzieży główne zagrożenia dla rolnictwa, np. chemizacja, mechanizacja, wprowadzanie monokultur, a w związku z tym spadek różnorodności gatunkowej i liczebności ptaków oraz wielu różnych gatunków roślin i innych zwierząt. Zwrócił uwagę na ubożenie przyrody w całej Europie. Profesor, jako ornitolog i ekolog, zajmujący się problematyką ochrony przyrody i kształtowania środowiska na terenach rolniczych, przybliżył uczniom zagadnienia szczególnie aktualne i ważne dla nas, jako mieszkańców regionu rolniczego, w którym w ostatnim czasie powstają kolejne farmy wiatrowe.
Niezwykle ciekawe i pouczające spotkanie zostało upamiętnione posadzeniem drzewka na szkolnym boisku. Realizacja projektu AKADEMIA TALENTÓW PRZYRODNICZYCH była niezwykle cennym doświadczeniem zarówno dla uczniów, jaki i nauczycieli.
Podsumowując, wszystkie realizowane działania proekologiczne w I LO w Rawiczu mają na celu uwrażliwiać młodzież na problemy i zagrożenia środowiskowe, uświadamiać ich przyczyny i skutki. Uczniowie uczą się sposobów ich rozwiazywania oraz odpowiedzialności za środowisko przyrodnicze, a także mobilizują do czynnego podejmowania działań na rzecz ochrony przyrody.
Przytoczone przykłady działań społeczności rawickiego liceum nie zamykają listy możliwych przedsięwzięć służących rozwijaniu właściwych postaw prośrodowiskowych, ale na pewno ich skuteczność była i jest znacząca nie tylko dla środowiska ale i samego człowieka.
Opracowała:
Justyna Malepsza-Węcłaś
Nauczycielka biologii